Refleksi Minggu Ke-6

Gambar Menunjukkan kompang.

Assalamualaikum dan salam sejahtera.....
Alhamdulilah kerana muzik tradisional telah masuk minggu ke-6 dan pembelajaran makyung serta kompang telah mendedahkan saya dengan dua lagi muzik tradisi yang ada di negara kita Malaysia. Makyung merupakan satu muzik dramatari yang terdiri daripada menora, mekmulung dan jikey. berbeza dengan wayang kulit, watak dalam makyung dimainkan oleh manusia atau orang manakala wayang kulit watak dimainkan oleh patung. Muzik makyung menceritakan mengenai kisah raja-raja dan ia dikatakan berasal dari Patani dan ia telah tersebar luas di Malaysia serta kepulauan Riau Lingga di Indonesia. Muzik makyung dipersembahkan sebagai persembahan dan juga untuk tujuan ritual. Pada zaman dahulu makyung dipersembahkan bertujuan untuk menyembuhkan penyakit melalui main puteri. Saya biasa melihat main puteri ini ketika di kampung, yang mana golongan tua lebih suka untuk Main Puteri bagi menyembuhkan penyakit berbanding ke hospital. Namun ada juga permainan makyung ini dilakukan untuk tujuan persembahan dan balai dibina beberapa kaki dari aras tanah manakala pemuzik dan pemain makyung akan duduk diatasnya secara berkeliling atau 'theater in the round'.Terdapat banyka kisah dalam penceritaan makyung dan cerita asal makyung adalah berkenaan dewa muda(cerita rakyat). Terdapat 11 buah cerita dan 30 buah lagu repertoire. Watak utama dalam penceritaan makyung ialah pakyung dan pakyung muda. watak-watak lain ialah makyung dan puteri makyung, peran tua dan peran muda serta tok wak. Terdapat 3 lagu dalam makyung iaitu mengadap rebab, kijang mas dan lagu sindung. Alat muzik dalam muzik makyung ialah sepasang gendang, sepasang tetawak dan sepasang rebab 3 tali, manakala alat muzik tambahan pula ialah serunai, geduk dan canai. Irama dalam muzik makyung menggunakan 4 timbre iaitu pak, duh, cak, ting. hampir semua lagu makyung bertempo agak perlahan.

Muzik kedua yang dipelajari pada minggu ke-6 ialah kompang. Pembelajaran kompang pada minggu tersebut amat menarik kerana saya dan rakan-rakan sekelas berpeluang untuk berkompang dengan tunjuk ajar En. Amran serta pelajar-pelajar major Muzik. Jika sebelum ini saya hanya menganggap kompang hanya dipersembahkan secara statik dan hanya untuk tujuan perkahwinan, namun dengan input yang saya terima daripada kuliah minggu ke-6 baru saya sedar bahawa muzik kampung boleh dipelbagikan gaya dan cara permainannya. Ini amat menarik sekali. Muzik kompang dikatakan berasal dari Arab dan ia dikenali sebagai dufuf, daff, duff, tar atau bendir. Manakala di Indonesia kompang digelar sebagai rebana atau terbang. Sejarah Kompang di Malaysia dikatakan dibawa oleh pedagang Arab pada kurun ke-13 masihi. Fungsi kompang dalam masyarakat Melayu ialah sebagai meraikan majlis perkahwinan, majlis keraian islam, Maulidulrasul dan berkhatan. Namun dengan peredaran zaman, penggunaan kompang telah dipelbagaikan seperti menyambut ketibaan pemimpim dan ia juga digunakan dalam majlis-majlis rasmi.

Dalam permainan kompang terdapat adat yang perlu dipatuhi seperti pakaian (mesti seragam), tidak boleh melentangkan kompang, tidak boleh melambung kompang dan tidak boleh meletakkan arah muka kulit kompang ke lantai. Kulit kompang diperbuat daripada kulit kambing betina manakala belulang baluh pula diperbuat daripada kayu nangka. Jenis-jenis permaianan muzik kompang adalah kompang hadrah yang terdapat di negeri Perak, kompang Johor atau Jawa, kompang Eizhar (negeri Selangor) dan kompang kelalang yang terdapat di negeri Melaka. Satu yang agak menarik ialah kompang boleh didapati mengikut saiz umur iaitu saiz 30cm untuk yang berumur 12 tahun dan ke bawah, 32.5cm bagi yang berumur 13 dan 14 tahun, 35 cm bagi yang berumur 15 dan 16 tahun, 37.5cm dan 40cm pula bagi orang dewasa. Terdapat teknik tetentu bagi bermain kompang iaitu kompang hendaklah dipegang dengan tangan sebelah kanan, manakala sebelah tangan lagi memukulnya. Bunyi kompang pada asanya ada dua iaitu bunyi pak dan bunyi bung, bunyi bung lebih besar daripada bunyi pak.

Setelah mempelajari kedua-dua muzik ini saya merasakan bahawa muzik tradisional seperti kompang jika digiatkan permainannya ia dapat mengelakkan masalah lepak dikalangan remaja iaitu dengan mengadakan kelas-kelas permainan kompang samaada di sekolah, kawasan penempatan atau mana-mana tempat yang sesuai. Hal ini kerana muzik kompang amat menarik dan fleksibel serta mudah dimainkan. Justeru bagi mengangkat muzik tradisional ini wajar kita sama-sama bersatu bagi mengekalkannya.
sekian terima kasih. Jumpa lagi. Wasalam.